Lịch Sử Forex - Hành Trình Từ Tiền Kim Loại Đến Giao Dịch Số Hóa

Lịch sử thị trường Forex gắn liền với sự phát triển của hệ thống tiền tệ toàn cầu, từ những ngày đầu sử dụng bản vị vàng cho đến khi thị trường hiện đại với tỷ giá thả nổi ra đời. Qua từng giai đoạn, Forex đã chuyển mình để trở thành một trong những thị trường tài chính lớn nhất và thanh khoản nhất thế giới, thu hút hàng triệu nhà giao dịch và tổ chức. Vậy thị trường này hình thành và phát triển như thế nào? Hãy cùng Citinews đi tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!

1. Tổng Tợp Những Cột Mốc Quan Trọng Trong Lịch Sử Thị Trường Forex

Thị trường ngoại hối (Forex) không hình thành trong một sớm một chiều, mà được định hình qua nhiều sự kiện kinh tế - tài chính lớn trong suốt chiều dài lịch sử. Dưới đây là dòng thời gian các bước ngoặt đáng chú ý đã góp phần tạo nên diện mạo thị trường ngày nay:

• Thế kỷ VI TCN: Đồng tiền vàng đầu tiên xuất hiện, đặt nền móng cho các hệ thống tiền tệ sau này.
• Năm 1819: Vương quốc Anh chính thức áp dụng chế độ bản vị vàng, quy định tiền tệ có thể chuyển đổi sang vàng theo một tỷ lệ cố định.
• Năm 1834: Hoa Kỳ cũng bắt đầu áp dụng bản vị vàng, tăng cường tính ổn định của đồng tiền.
• Giai đoạn 1870s: Các cường quốc như Pháp, Đức và Nhật Bản lần lượt tham gia hệ thống bản vị vàng, tạo ra một trật tự tiền tệ quốc tế đầu tiên.
• Từ 1914 đến 1971: Thế giới bước vào thời kỳ của hệ thống Bretton Woods – nơi đồng USD được neo vào vàng, còn các đồng tiền khác được neo vào USD.
• Năm 1973: Sau khi hệ thống Bretton Woods sụp đổ, các quốc gia bắt đầu chuyển sang cơ chế tỷ giá hối đoái thả nổi.
• Năm 1985: Hiệp định Plaza được ký kết giữa các quốc gia lớn nhằm điều chỉnh tỷ giá, dẫn đến sự suy giảm giá trị của đồng đô la Mỹ.
• Năm 1992: Hiệp ước Maastricht ra đời – tiền đề cho sự hình thành Liên minh châu Âu và sự ra đời của đồng tiền chung euro.
• Năm 1996: Giao dịch ngoại hối bắt đầu chuyển mình khi giao dịch trực tuyến được triển khai, mở đường cho nhà đầu tư cá nhân tiếp cận thị trường.
• Hiện tại: Thị trường Forex hoạt động sôi động với khối lượng giao dịch mỗi ngày lên đến khoảng 6,6 nghìn tỷ đô la Mỹ, trở thành một trong những thị trường tài chính lớn nhất và thanh khoản cao nhất toàn cầu.

2. Lịch Sử Forex Và Sự Gắn Kết Với Lịch Sử Tiền Tệ

Lịch sử thị trường Forex không thể tách rời khỏi sự phát triển của hệ thống tiền tệ. Từ những phương thức trao đổi hàng hóa ban đầu cho đến khi tiền tệ trở thành công cụ chính thức của nền kinh tế, sự thay đổi trong cách thức giao dịch tiền tệ đã tạo ra những bước ngoặt quan trọng, mở đường cho sự hình thành và phát triển của thị trường ngoại hối. Trong phần này, chúng ta sẽ cùng khám phá mối liên hệ giữa sự ra đời của tiền tệ và quá trình hình thành Forex.

2.1. Bắt Đầu Từ Những Đồng Tiền Đầu Tiên 

Theo các bằng chứng khảo cổ, khoảng 4.500 năm trước, tại khu vực Lưỡng Hà – nơi ngày nay là Iraq và Thổ Nhĩ Kỳ – con người đã bắt đầu sử dụng những đồng xu kim loại như một phương tiện trao đổi đầu tiên.

Ý tưởng về giao dịch ngoại hối (Forex) dần manh nha vào cuối thế kỷ 18, khi nhu cầu giao thương quốc tế ngày càng tăng. Các quốc gia và doanh nghiệp mong muốn có một hệ thống cho phép đổi tiền thuận tiện, không bị giới hạn bởi biên giới hay sự khác biệt giữa các loại tiền tệ. Thời đó, vàng và các đồng xu được chế tạo từ hợp kim quý thường được dùng làm cơ sở để quy đổi giá trị trong giao dịch.

Vào khoảng thế kỷ 10, tại Trung Quốc, các vị hoàng đế bắt đầu nhận thấy sự bất tiện của việc vận chuyển và lưu trữ số lượng lớn đồng kim loại. Để giải quyết điều này, họ đã cho phát hành các loại biên nhận, đóng vai trò như một hình thức xác nhận giá trị tiền tệ trong giao dịch với thương nhân.

Theo thời gian, những biên nhận này được thay thế bằng tiền giấy do triều đình phát hành, đánh dấu bước chuyển mình lớn trong lịch sử tiền tệ – mở ra kỷ nguyên của tiền giấy hợp pháp được sử dụng rộng rãi trong nền kinh tế.

2.2. Sự Sụp Đổ Của Chế Độ Bản Vị Vàng Và Hình Thành Thị Trường Forex

Để hiểu rõ sự hình thành và phát triển của thị trường ngoại hối (Forex), không thể không nhắc đến chế độ bản vị vàng – một nền tảng tiền tệ từng được nhiều quốc gia áp dụng. Theo cơ chế này, lượng tiền tệ phát hành phải được đảm bảo bằng một lượng vàng tương ứng, giúp duy trì giá trị đồng tiền một cách ổn định.

Trong thế kỷ 19, bản vị vàng trở thành chuẩn mực tại nhiều nền kinh tế lớn. Tuy nhiên, khi hai cuộc chiến tranh thế giới nổ ra, các quốc gia buộc phải từ bỏ hệ thống này để có thể linh hoạt hơn trong việc in tiền tài trợ cho chiến tranh. Việc chấm dứt bản vị vàng đã đánh dấu sự thay đổi lớn trong hệ thống tài chính toàn cầu, và cũng chính là bước đệm quan trọng dẫn đến sự hình thành của thị trường Forex hiện đại ngày nay.

3. Hành Trình Hình Thành Thị Trường Ngoại Hối Toàn Cầu

Vào năm 1982, các giao dịch giao ngay giữa đồng đô la Mỹ (USD) và bảng Anh (GBP) bắt đầu xuất hiện phổ biến, chủ yếu nhờ vào vị thế dẫn đầu về kinh tế của Anh và Hoa Kỳ thời điểm đó. Sự phát triển nhanh chóng của cặp tiền này đã mở đường cho một loạt bước tiến quan trọng trong quá trình hình thành và mở rộng của thị trường ngoại hối toàn cầu, bao gồm:

3.1. Hệ thống Bretton Woods (1944 - 1971)

Sau Thế chiến II, các cường quốc kinh tế như Hoa Kỳ, Anh và Pháp đã nhóm họp tại Hội nghị Liên Hợp Quốc về tài chính và tiền tệ, tổ chức tại Bretton Woods, New Hampshire (Mỹ). Mục tiêu là xây dựng lại một trật tự kinh tế toàn cầu ổn định sau chiến tranh. Lý do lựa chọn Hoa Kỳ làm nơi tổ chức không chỉ bởi điều kiện an toàn, mà còn vì đây là quốc gia duy nhất không bị tàn phá bởi chiến sự.

Trước đó, đồng đô la Mỹ từng mất giá mạnh sau cuộc khủng hoảng năm 1929. Nhưng nhờ vai trò trung tâm trong Thế chiến II và tiềm lực kinh tế vượt trội, đồng USD đã nhanh chóng vươn lên và trở thành đồng tiền chủ đạo trong hệ thống tài chính toàn cầu.

Hiệp định Bretton Woods được thiết lập nhằm tạo ra một nền tảng ổn định cho phục hồi kinh tế toàn cầu, đồng thời đặt nền móng cho thị trường ngoại hối hiện đại. Cơ chế tỷ giá của hệ thống này được gọi là “tỷ giá cố định có thể điều chỉnh”, nghĩa là các quốc gia sẽ neo tỷ giá nội tệ của mình vào đồng USD – và bản thân USD thì được neo vào vàng, nhờ vào lượng dự trữ vàng dồi dào của Mỹ lúc bấy giờ.

Tuy nhiên, theo thời gian, khi Mỹ tăng lượng phát hành USD để tài trợ cho các hoạt động chi tiêu và vay mượn, lượng vàng dự trữ không còn đủ để đảm bảo cho khối lượng USD đang lưu hành. Điều này khiến hệ thống mất đi tính bền vững. Đến năm 1971, Tổng thống Richard Nixon chính thức tuyên bố chấm dứt khả năng quy đổi USD sang vàng, đánh dấu sự sụp đổ của hệ thống Bretton Woods và khởi đầu cho thời kỳ tỷ giá thả nổi – nơi đồng USD và các ngoại tệ khác được định giá theo cung cầu thị trường.

3.2. Hệ thống tỷ giá thả nổi tự do (1973)

Sau khi hệ thống Bretton Woods tan rã, một nỗ lực mới mang tên Hiệp định Smithsonian được đưa ra vào tháng 12 năm 1971. Mục tiêu vẫn là kiểm soát tỷ giá, nhưng với các điều chỉnh linh hoạt hơn. Theo thỏa thuận này, đồng USD được định giá lại – giảm xuống còn 38 USD cho mỗi ounce vàng – nhằm điều chỉnh lại giá trị đồng tiền Mỹ. Đồng thời, các đồng tiền khác được phép dao động trong biên độ ±2,25% so với USD.

Tuy nhiên, những biện pháp này cũng chỉ mang tính tạm thời. Năm 1972, để giảm sự phụ thuộc vào đồng đô la, một nhóm các quốc gia châu Âu gồm Tây Đức, Pháp, Ý, Hà Lan, Bỉ và Luxembourg đã thành lập một hệ thống gọi là "European Joint Float" – một cơ chế phối hợp nhằm ổn định tỷ giá giữa các nước trong khối.

Dù vậy, cả Hiệp định Smithsonian và European Joint Float đều không thể khắc phục được những điểm yếu cố hữu trong các hệ thống tỷ giá cố định. Cuối cùng, đến năm 1973, cả hai mô hình đều sụp đổ, buộc các quốc gia phải chuyển sang một hệ thống mới: tỷ giá thả nổi tự do, nơi giá trị các đồng tiền được xác định chủ yếu bởi cung cầu trên thị trường.

3.3. Thỏa ước Plaza (1985)

Bước sang những năm 1980, đồng đô la Mỹ tăng giá một cách nhanh chóng và mạnh mẽ so với các đồng tiền chủ chốt khác trên thế giới. Mặc dù điều này giúp kiểm soát lạm phát trong nước, nhưng lại gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Đồng USD quá mạnh đã khiến hàng hóa Mỹ trở nên đắt đỏ hơn ở thị trường quốc tế, làm giảm khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp xuất khẩu. Hệ quả là thâm hụt tài khoản vãng lai của Hoa Kỳ leo lên mức 3,5% GDP – một con số đáng lo ngại vào thời điểm đó.

Để đối phó với tình trạng lạm phát đình trệ (stagflation) vào đầu thập kỷ, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Paul Volcker đã áp dụng chính sách tăng lãi suất mạnh mẽ. Mục tiêu là kiềm chế lạm phát, nhưng điều này lại khiến đồng USD tiếp tục tăng giá – vô tình khiến hàng hóa Mỹ càng trở nên khó bán ra nước ngoài.

Sức mạnh vượt trội của USD không chỉ ảnh hưởng đến kinh tế Mỹ, mà còn tạo ra làn sóng khủng hoảng ở các quốc gia đang phát triển. Nhiều nước rơi vào cảnh nợ nần chồng chất, ngành công nghiệp bản địa lao đao vì không thể cạnh tranh với hàng hóa giá rẻ từ các quốc gia phát triển.

Trước tình hình đó, năm 1985, đại diện của nhóm G-5 – gồm Mỹ, Anh, Pháp, Tây Đức và Nhật Bản – đã bí mật gặp nhau tại khách sạn Plaza ở New York. Tuy nội dung cuộc họp bị rò rỉ, nhưng kết quả là một tuyên bố chính thức nhằm điều chỉnh lại thị trường tiền tệ. Thỏa ước Plaza ra đời với mục tiêu làm suy yếu đồng USD và thúc đẩy giá trị của các đồng tiền khác, giúp cân bằng lại thương mại toàn cầu.

Việc đồng USD giảm mạnh sau đó đã mở ra một giai đoạn mới của thị trường ngoại hối. Dù các chính phủ có thể can thiệp, nhưng sự biến động của tỷ giá luôn tồn tại – và chính điều đó đã thu hút các nhà giao dịch, những người nhận ra rằng biến động chính là cơ hội để 

3.4. Sự ra đời của đồng Euro (Hiệp ước Maastricht, 1992)

Sau khi Thế chiến II kết thúc, các quốc gia châu Âu đã nỗ lực thúc đẩy sự gắn kết khu vực thông qua hàng loạt hiệp ước hợp tác. Tuy nhiên, bước ngoặt mang tính lịch sử chính là Hiệp ước Maastricht năm 1992 – được đặt theo tên thành phố Maastricht của Hà Lan, nơi diễn ra hội nghị quan trọng này.

Hiệp ước Maastricht không chỉ đánh dấu sự ra đời chính thức của Liên minh Châu Âu (EU), mà còn đặt nền móng cho việc hình thành đồng tiền chung Euro. Ngoài khía cạnh tài chính, hiệp ước còn mở rộng hợp tác giữa các quốc gia thành viên trong lĩnh vực chính sách đối ngoại và an ninh chung, tạo ra một liên minh sâu rộng cả về kinh tế lẫn chính trị.

Dù sau này Hiệp ước Maastricht đã trải qua nhiều lần sửa đổi và bổ sung, nhưng dấu ấn lớn nhất vẫn là sự ra đời của đồng Euro – một công cụ giúp các ngân hàng và doanh nghiệp trong khối dễ dàng giao dịch xuyên biên giới mà không phải đối mặt với rủi ro tỷ giá hối đoái. Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng, việc sử dụng chung một đồng tiền đã giúp khu vực đồng Euro trở nên ổn định hơn, tăng cường tính cạnh tranh và minh bạch trên thị trường quốc tế sinh lời. Từ đây, thị trường forex bước vào thời kỳ sôi động thực sự, hơn một thập kỷ sau khi hệ thống Bretton Woods sụp đổ.

3.5. Sự ra đời của giao dịch trực tuyến (1996)

Sau khi Thế chiến II kết thúc, các quốc gia châu Âu đã nỗ lực thúc đẩy sự gắn kết khu vực thông qua hàng loạt hiệp ước hợp tác. Tuy nhiên, bước ngoặt mang tính lịch sử chính là Hiệp ước Maastricht năm 1992 – được đặt theo tên thành phố Maastricht của Hà Lan, nơi diễn ra hội nghị quan trọng này.

Hiệp ước Maastricht không chỉ đánh dấu sự ra đời chính thức của Liên minh Châu Âu (EU), mà còn đặt nền móng cho việc hình thành đồng tiền chung Euro. Ngoài khía cạnh tài chính, hiệp ước còn mở rộng hợp tác giữa các quốc gia thành viên trong lĩnh vực chính sách đối ngoại và an ninh chung, tạo ra một liên minh sâu rộng cả về kinh tế lẫn chính trị.

Dù sau này Hiệp ước Maastricht đã trải qua nhiều lần sửa đổi và bổ sung, nhưng dấu ấn lớn nhất vẫn là sự ra đời của đồng Euro – một công cụ giúp các ngân hàng và doanh nghiệp trong khối dễ dàng giao dịch xuyên biên giới mà không phải đối mặt với rủi ro tỷ giá hối đoái. Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng, việc sử dụng chung một đồng tiền đã giúp khu vực đồng Euro trở nên ổn định hơn, tăng cường tính cạnh tranh và minh bạch trên thị trường quốc tế.

3.6. Giao dịch forex ngày nay

Thị trường ngoại hối hiện nay là một trong những thị trường tài chính lớn nhất toàn cầu. Lịch sử của nó, bắt đầu từ năm 1944, minh chứng rõ ràng cho sự phát triển mạnh mẽ của một thị trường tự do.

Giao dịch Forex ngày nay đã trở thành một sân chơi toàn cầu cho cả các tổ chức lớn và nhà đầu tư cá nhân. Với khối lượng giao dịch ước tính lên đến 6,6 nghìn tỷ Đô la mỗi ngày, thị trường này đang phát triển mạnh mẽ nhờ vào sự hỗ trợ của công nghệ. Các nền tảng giao dịch trực tuyến giúp nhà đầu tư tiếp cận công cụ tài chính hiện đại, giảm mức chênh lệch giá và tăng tính thanh khoản.

Công nghệ điện tử không chỉ giúp giao dịch trở nên dễ dàng mà còn mở rộng cơ hội cho những cá nhân giao dịch với khối lượng lớn. Nhờ đó, Forex ngày càng trở nên tiện lợi và linh hoạt, mang lại nhiều cơ hội đầu tư cho mọi đối tượng.

>> Nếu bạn là người mới bắt đầu với Forex, đừng bỏ qua: Hệ thống Kiến thức Forex căn bản cho người mới bắt đầu của chúng tôi. Đây là nguồn tài liệu hữu ích giúp bạn hiểu rõ các nguyên lý cơ bản, giúp xây dựng nền tảng vững chắc trước khi bắt đầu giao dịch thực tế.

4. Những bài học rút ra từ lịch sử thị trường Forex

Sự biến động và khủng hoảng tài chính: Lịch sử Forex chứng kiến nhiều cú sốc tài chính, như cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008 hay sự biến động lớn trong các năm 1997-1998. Những sự kiện này đã thay đổi mạnh mẽ cách mà thị trường hoạt động và cách các nhà đầu tư đối phó với khủng hoảng. Các nhà đầu tư có thể học hỏi từ những sai lầm trong quá khứ, rút ra những bài học quan trọng về việc quản lý vốn, xây dựng các chiến lược an toàn và duy trì sự bình tĩnh trong những thời điểm khó khăn.

Cách các chính sách thay đổi ảnh hưởng đến thị trường: Quyết định của các ngân hàng trung ương, như việc thay đổi lãi suất hoặc các biện pháp nới lỏng tiền tệ, có thể gây ra những biến động mạnh trong Forex. Các sự kiện như việc rút khỏi các hiệp định quốc tế hay thay đổi chính sách tiền tệ quốc gia cũng có ảnh hưởng sâu rộng đến thị trường. Hiểu được những ảnh hưởng này giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định tốt hơn khi đối mặt với các thay đổi chính trị và kinh tế, đồng thời nhận diện các cơ hội đầu tư khi có sự thay đổi chính sách.

5. Kết luận

Có thể thấy rằng thị trường Forex đã trải qua một chặng đường dài và đầy biến động, từ những ngày đầu giao dịch bản vị vàng cho đến hệ thống giao dịch điện tử hiện đại như ngày nay. 

Hy vọng bài viết này đã mang lại cho bạn những thông tin hữu ích và giúp bạn nâng cao chiến lược đầu tư. Nếu bạn thấy bài viết hữu ích, đừng quên chia sẻ với bạn bè và đồng nghiệp để cùng nhau học hỏi và lịch sử thị trường Forex.